P Zirlai-5

October 28–November 3, 2023

RAWNGBÂWL PUMPELH CHHUÂNLAMTE

Chângvawn: “ ‘Tu nge ka tirh ang a, tu nge kan tân kal ang?’ tiin Lalpâ âw chu ka hria a. Tichuan keiin, ‘Kei heta hi ka awm, mi tîr ta che,’ ka ti a,” (Isaia 6:8, NKJV).

Sabbath Chawhnû October 28

Chhiar Tûr: 2 Lalte 17:5, 6; Sâm 24:1; Isaia 6:1-8; Jona 1­4; Nahuma 1:1; Jakoba 1:27.

Rawngbâwl tûra kohna dawng tinte hi Abrahama anga che nghâl chu an ni vek lo. Chutiang entîrna chu Jona kha a ni (Jona 1–4). Pathianin Jona kha Assuria khawpui, Ninevi dema âu tûrin A ko va. Khâ khawpui kha tûnlai Iraq rama awm, Jerusalem atanga mêl 560 vêla hlâ, thla khat vêl thang ngai a ni. Jona khân kal a hniâl chauh ni lo vin, a hlat zâwngin a tlân bo ta zâwk a. Joppa a lo thleng a, tûnlai huna Spain ram chhim tâwpa awm, Tarshish pan tûrin tiket a lei a.

Lawnga mêl 2,000 vêl zeta hlâ zin tûr chuan a lo berah thla khat a ngai anga, chû pawh chu khaw awm dânin a hril hlê bawk ang. Assuria lal hmachhawn a duh loh avângin, Jonan thla khat thanga pan ngai chu kawng lehlam zawh nân a hmang dâwn a nih chû! Engati nge, ani ang Pathian mî ni sîin chutianga a tih mai le?

Ninevi mîte kha tawrawt tak mai an ni a, Israel leh Juda ram an rawn beih a an nunrâwn leh suahsualzia chu tlâng hriat a ni. Chutichungin, Pathianin Jona chu Ninevi-a kal a, an suahsualna râpthlâk tak chu zilh tûrin A ko va (Jon. 1:2). Heta Pathian tawngkam hman leh Sodom leh Gomorra chungchânga Abrahama hnêna A tawngkam hman kha a inzûl hlê (Genesis 18:20, 21). Jona erawh chu Abrahama ang a ni lo tih kan la hmu dâwn sî a ni.

Rawngbâwlnaa kan chêt vê loh chhuânlam atân kan hman theihte eng thil nge Jona rilru puthmang atang khân kan zir chhuah theih ang?

Sunday October 29

Kan Chhuânlam: Hlauhna

Chhiar tûr: Nahuma 1:1; 3:1–4; leh 2 Lalte 17:5, 6; 19:32– 37. Hêng chângte hian Ninevi chungchâng eng nge an târ lan a, Assuria leh Israel inlaichînna chu eng nge ni? Chû chuan engtin nge Jona chu Tarshish lama kal zâwk duhna rilrû a puttîr?

Ninevi khawpuia Jona kal duh loh chhante zînga pakhat chu ‘hlauhna’ vâng a ni mai thei e. Assuria mîte kha hmêlma chak tak niin, Ninevi chu chû lalram khawpui chu a ni.

“Israel ram, ram hniha then a nih laia hmâsâng khawvêla khawpuite zînga a ropui ber pakhat chu Ninevi, Assuria ram khawpui kha a ni a       Khawpui hmuingîl leh hausa tak a nih laiin Ninevi hi suahsualna leh ram dân bawhchhiatna khurpui a ni a. Bible pawhin ‘thisen chhuah hmang khawpui,…dâwt leh inrawknaa khat’ tiin a sawi hial.’ Entîr nei tawngkam hmangin zâwlnei Nahuman Ninevi khawpui mîte chu ‘sakeibaknei koham’ nên a tehkhin a, ‘I suahsualnain a chîm fo loh tunge awm?’ tiin a zâwt nghê nghê.’ Nahum 3:1, 19.”— Ellen G. White, Zâwlneite leh Lalte, p. 231.

Ninevi kha khawpui ropui tak a ni. Historian-te sawi dân chuan Sennakerib-an khawpui kha nasa takin a zauh va, chhim-thlang lam lal in ropui tak phei chu a dung feet 1,650 a vâng feet 794 lai a ni a, pindan hrang 80 zet a awm. Chûbâkah, khawpui châwm nân mêl 40 (65 kilometers) zeta hlâ atangin tuikawng 18 a laihtîr a. A lenzâwng ngawt pawh kha mî tizâm thei a ni ngêi ang.

Assuria mîte kha nunrâwng tak an ni a. Babulon an hneh chungchângah Sennakeriba chuan kawtthlêr vêl chuta chêngte ruânga a tikhat chu a uânpui a, thalaite leh upa lam a thliâr chuâng lo. Chutiang a nihzia chu hmânlai lung bang ker vêlah hmuh tûr a tam mai. Chutiang mîte chu hmachhawn a châkawm vak lo vang; tharum hman pawi tihna rêng nei lo vin, an duh loh zâwngah chuan an che râwng thei hlê a ni. Ninevi khawpuia chutiang mipuite zînga han kal vê tûr chu Jona pawhin a ngam ngang lo a ni ang e.

Hetiang hi a ni chungin, Pathian hriattîrna thû hlen tûra kal ngam loh chu tiin Jona hi kan dem thîn pawh a ni mahnâ. Kan hriat hmaih fo thin chu, keini pawh kan lêm chuâng lo fo va, Pathian ni lo vin kan hlauhna chu kan inthununtîr fo thîn a ni.

Hlauhna avânga tih i châk vak lo thil eng emaw Pathianin ti ngêi tûra tîr che nia inhriat i neih hun kha ngaihtuah lêt leh la. Chuta i nuntawng atang chuan eng zirlaite nge i zir chhuah?

ThawhTannî October 30

Kan Chhuânlam: Thlîr Dân Dik Lo

Thlipui a lo thawh khân Jonan mahni a inmawhchhiat a (Jona 1:1–12). A rilru puthmang khân khatih hun laia khawvêlin Parthian emaw ‘pathiante’ emaw an thlîr dân chu a târ lang a. Pathian hrang hrangte khân ram leh hmun hrang hranga rorêlin, tuifinriat phei chu ramhuai sual bîk takten awp tûrin an ngai thîn. Khawvêlin lawng mîte a thlîr dânin, chûng ramhuai sualte thinrim thâwi dam nân inthâwinate kha hlan a ngai a. Jona kha Hebrai mî a ni nâin, a hun laia khawvêl thlîr dân leh rin dân kha a tâwmpui vê ni âwm tak a ni.

Jona 2:1–3, 7–10 chhiar la. Engtin nge hêng chângte hian Jonan Pathian remruat dân a manthiam vê tan ni âwma a târ lan?

Jona khân mîten an Pathian atâna ‘Jehova’ an chhâlna ram chin chu a tlân bosan ta nâin, ram danga a zinna lamah pawh Jehova chuan ro A la rêl zêl tho a ni tih chu a harsa zâwngin a zir chhuak ta a ni. Thlî leh tuifâwnte hi Pathian tâ a ni a. Nghapui pawh Amâ tâ a ni tho. “Leilung hi Lalpâ tâ a ni a, a chhûnga awm zawng zawngte pawh a ni vek tho” (Sâm 24:1, NKJV). Jona thinlung chu lei leh tuifinriat chunga Thuneitû lam hawitîr a ni a; tichuan inpuângin chhanhim a ni ta a ni.

Keini pawhin Pathian chungchâng leh kan laka A beiseite kan hre sual vê thei a. Kan tâna Pathian duhzâwng kan hriat sual deuh châwk thin chu kan chhandamna tûr thupuia nei a, kan vêla khawvêl suahsualna laka mahni intihthianghlim tuma kan bei thîn ni a ni. “Khawvêl bawlhhlawh kâi lo” (Jakoba 1:27, NKJV) tûra zirtîr chu kan ni ngêi mai a, kan ngaihtuah thupui tûr chu a mamawhtûte tâna Pathian malsâwmnate leh beiseina thlensak mawlh hi a ni.

Rawngbâwl tûra Pathian min kohna kan pawmna tûr min dâltu dang leh chu, hlawhtlinna tûr keimahnia innghat anga kan ngai tlat thîn hi a ni. Jonan Ninevi a chhanhim thei lo ang khân, keinin thlarau kan chhandam thei lo. Rawngbâwlna chungchângah hian ‘chhandamtu’ neih ang rilrû kan pû a. Koh kan nihna chu chhandam tûr ni lo vin, A chhandamna hnathawhah chuan Pathian kan thawhpui mai zâwk tûr a ni. Keimahnia danglamna min thlensak thûahte Pathian fakin, testimoni kan sawi a; mahse, Amâ hnên lama mîte hîp theitu chu Pathian chauh a ni. Thutak chî chu kan theh thei a, thinlung pianthartîrtu erawh chu Pathian a ni. Pathian kan thawhpuinaa kan chanvo hi kan hre sual châwk a, chû chu thuhretûa tan vê loh chhuânlam tling takah kan ngai bawk. Ni e, Pathianin Jona A hmang a, mahse, Jona ni lo vin, Pathian chauh chu Ninevi mîte hawikîrtîr theitu chu a ni.

Thlarau hneh a harsâ a mahnî maia mihring tân tih theih ruâl a ni lo. Engtin nge kan nun leh thuhretûa kan tanna hmanga Pathian chu thlarau hnehtûa tantîr dân kan zir chhuah theih ang?

Thawhlehnî October 31

Kan Chhuânlam: Rokhawlhna

Nghapui kawchhûnga Jona nuntawng kha (Jona 2) Pathian hmangaihna leh zahngaihna mak taka entîrna a ni a. Jona tawngtaina khân Pathian hmangaihna thuchah chu a hre sual lo tih a târ lang. Mahse, khatianga kawng mak taka Pathian nêna an intawhna khân, Ninevi-ah a kal ta chungin, a nun hlui rilru sûkthlêk chu a la thlâksak chuang lo a ni.

Jona 3 chhiar la. Jona thuhril chu engtin nge mipuiten an lo dawnsawn? Thuhretûa tan chungchângah hetah hian kan tân eng zirlai zir tûrte nge awm?

Ninevi mîte chunga Jona rilru puthmang chu eng pawh ni se, Pathianin puâng tûra A tih chu a puâng mai a, a rahchhuah chu a namên lo hlê mai. Ninevi mîte kha sual sim tûra an rilrû chawhthawh zu ni a! Ni e, Jona khân paltlang tûr tam tak a nei a, a tih duh lohte pawh a tih a ngai bawk a, a ti ta rêng a; Pathian chu châwimâwiin a awm ta a ni!

Tichuan, hreh tak chunga tih pawh ni se, inhlanna nei duhte kova nghah ni chungin Pathian rawngbâwlna chu kalpui zêl a ni a. Pathianin mi bote a ngaih pawimawhna hi kan ngaihtuahna luahtu ber tûr a ni. Jona ang khân, eng emaw chângte chuan mî tûte emaw kan ngaihtheih lohna chu kal duh loh chhanah kan hmang vê fo thîn a ni.

Mîte kan ngaihtheih lohna hmachhawn tûr chuan inngaihtlâwm a ngai a. Rawngbâwl tûr pawhin hun leh rilru sên ngai bawk. Mi dangte nuna peipun a, anmahni ngaihsak chu a hâutak thîn. Keimahnî nun leh harsatna hmachhawn leh ching fel tûra thahnem lo ngaihpui hi thil hahthlâk ang pawhin a lang thei.

A tâwpah chuan, rawngbâwlnaa inhmanna hian kan rilru puthmangah leh sum hman dân chena danglamna neih a ngai vei nên. Mîte ngaihsakna thil pêk te, pâwn lam rawngbâwlna atâna lehkha chhiar tûr lei te leh hmanraw chi hrang hrang ngaihtuah te, insênna sum rulh te, rawngbâwla chhuak tûra hun remchâng neih mai loh te leh, insênsona tûra pui a tam thei hlê. Eng tiang pawh chu lo ni se, rawngbâwlna hnâ hian inpêkna neih a ngiat sî a ni.

Thu lâwmawm chu, Jona kha tlin lohnate nei a ni chungin, Ninevi mîten simna an neih theih nân Pathianin namên lo takin A thawk a ni. Thil lungchhiât thlâk chu, Jonan vân lâwmna a tâwmpui vê ta lo mawlh kha a nî

Mî tû emaw hnêna A hmangaihna hriattîr vê tûrin, eng inhlanna nei tûrin nge Pathianin A sâwm che? I inhlanna zâra nangmâ nun tihausa tûra A thutiâm A hlenna tûrin eng ang takin nge Amah chu i rinchhan le?

Nilâinî November 1

Kan Chhuânlam: Zâm Rûk Tlatna

“Aw Lalpa ka ngên a che, hei hi kan rama ka la awm laia ka sawi kha a ni lo vem ni? Hei vâng hian Tarshish lamah ka tlânbo thuai a nih kha; nang zawng khawngaihna ngah, thil tha lo laka lamlêt thîn i ni tih ka hria a ni,” (Jona 4:2, NKJV). Jona tawngtaina hi a mâwi viâu i ti nge, ti lêm lo zâwk?

Jona 4 chhiar la. Jona-ah khân eng thil dik lo nge awm?

Jona khân Pathianin A tirhna mîte huâtna thûk tak a nei tlat mai a. Ninevi mîte chunga chhiatna thleng tûr a tlângâupui kha a thleng leh lo tih hmuh âi chuan thih a thlang zâwk a. Ani kha chuan Ninevi kha Sodom leh Gomorra ang ni se a duh a ni. A mi huâtte chungah khân Pathian hremna kha thleng ngêi tûrin a beisei tlat a. A lo thlen loh tâkah khân, a khawvêl thlîr dân chu a lungphûm lama sâwi nghîn a ni ta a; amâ khawvêl a inlehlin thawk âi chuan thih daih kha a thlang a ni.

A vawi hnih nân, Jona chanchinah khân, Pathianin A hmachhawn leh a, sermon sawi lam ni lo vin nuntawng hmangin a ni. Khawvêl thlîr dân hi duh ang zâwng zâwnga neih mai a ni lo va. Thil thar eng emaw kan hriat zâra thlâk mai theih pawh a ni hek lo. Nuna thil paltlang leh sawifiah a nih dân behchhanin, khawvêl thlîr dân kan nei emaw, kan thlâk emaw a ni thîn.

Pathianin nuntawng thar a neihtîr kha Jonan khawvêl thlîr dân buârchuâr tak a nei a ni tih a inpawm nân a ni. Pathianin ni khat thil thû lekah ûm kha nisa laka Jona zâr hliah thei khawpin A thantîr a. Jona pawh a lâwm hlê a, mahse thilmak titu Pathian chungah ni lo vin, ûm-hlim vâng khân a ni. Phû loh thilmak a chunga thleng anga ngai lo vin, a thil tha tih vânga a phû vê rêng malsâwmna dawng ta angah a inngai hmiah mai a. Hnim a thih tâkah khân, Jona a thinrim ta hlê kha a vânduâi thlâk a, tlâwm ta riâuva inhriain, intihhlum a ngaihtuah ta hiâl a ni.

Thil thleng chu Pathian zilhna aw damdiâi hian a zui a, Ninevi khuaa a hmei a pa leh naupang sâng tam tak leh ran ruâlte âia hnim pakhat a ngaihlu tlat mai zâwk âtthlâkzia amah hmuhthiamtîr nân a ni.

A thawnthû hi Jona sim tumna thûin a tâwp lo tlat mai. Thawnthu tâwp mai lo hi kan tân a pawimawh a. Pathianin khawvêl puma la tlawh pawh loh mi sual te leh râwng takte a veina hi engtin nge kan tih tâk ang?_

Ningaini November 2

“Kei Heta Hi Ka Awm, Min Tîr Ta Che”

Jona thawnthû hi a mak tih piah lam a ni. Pathianin thuhretûa Jona a tanna thil chhe tê hmanga Ninevi mîte chhanhim theihna hian, mîte hnêna an sualna hriattîr leh, thinlung pianthartîr tûrin keini hi Pathian hmanraw chhe têah kan tang vê thei lek tih min hriat nawntîrtu tûr a ni. Pathian chuan A kaihhruaina zui duhtu tûr thuchah puângtu inngaitlâwmte chiah A zawng thîn tih min hriattîrna a ni bawk.

Isaia 6:1–8 chhiar la. Hê thûin thupui min târ lansak chu chu eng nge ni?

Kohna chu a awm a. Pathianin mi inpête A zawng mêk a ni. A kaihhruaina hnuaia intulût a, A âw ngaichâng tûrin chû kohna chu kan chhâng tûr a ni; tichuan, Anin min hrilh apiang zawm chu kan thlang tawh ang.

Jona thawnthû hian A âw la hriat lohna leh A hmangaihna la nunpui lohnaa chêngte pawh Pathianin A hmangaih vek tih min târ lansak a. Ninevi mîte A khawngaih ang khân, kan tûnlai khawpuitea mi chêng maktaduai têlte hi A khawngaih vek a, chûng hmunahte chuan thing leh pangpârte chu inchâwng sângten a luahlân a, khawpui thâwm bengchheng kârah A âw hriat a harsa thîn. Ninevi chungchângah Pathianin, “ding lam leh vei lam pawh hre lo” (Jon. 4:11, ESV) tiin a sawi a. Nun duhawm lo leh buâi taka nungte hnêna A beiseina thuchah puâng duhtu tûr thuchah puângtu A mamawh a ni.

Isaian “Tu nge kal ang?” tia sawi âw a hria a. Nang i chhânna eng nge ni vê dâwn le?

Chona: Lehkhapuanah emaw, tawngtai chhinchhiahna bûah emaw, Pathian ring vê lo nîa i hriat hming 10 ziak chhuak la. Chûng mîte chu i ‘zirtîrte’ kan ti mai dâwn a ni. Chûng mîte chu tûn kuartar chhûng zawng chu tawngtaisak zui zêl thîn ang che. I hmêlhriat satliahte pawh i thian an lo nih theih nân Pathian tanpuina dîlin tawngtai la. Thian bul, inlaichînna tha tak i neihpuitea an tan theih nân dîl ang che. Inkûngkaihna thûk zâwk i neihpui mêk laiin, an mamawh te, an harsatna te, leh natnate hriatsak tumin ngaihven tha hlê ang che. Chutah an mamawh chhânna i nih theih nân Pathian tanpuina i dîl dâwn nia.

Hmalâkna Tûr: In chênna kiang hnâi leh hmun hla deuh zâwka khawpui thlang vê vê la. Chûng hmuna chêng leh hnathawkte tân tawngtaisak tan ang che. Isuâ lo kal leh thuaina tûr thutak chu puâng tûra Lalpan A mîte A din theih nân i tawngtai zui dâwn nia.

Zirtâwpnî November 3

Zir Belhna: An kiang vêla mîte hnêna thuhretûa tang tûra Isuâ kohna zui tûra harsatna neite tân, Ellen G. White-in vaulâwkna thu khawng tak a sawi a.

“Hê hnâ thawk lo va chhuânlam siamte chuan an mawmphurhna an hlen lo va, hê hnâ hi thawh loh an thlang a nih chuan, Kristan A thihsak thlaraute chu an hlamchhiahin, an hnêna Pathian-pêk mawhphurhna an hlamchhiah bawk a; vân lehkhabûahte chuan ‘chhiahhlawh rinawm lo’ tia chhinchhiah an ni. Mi dangte tâna chakna leh malsâwmna ni tûrin rawngbâwltu chuan Hotupâ thawh dân angin a thawk thîn em? A tanpuina mamawhtute lakah a inthiârfihlîm mai em ni zâwk?

Mimal taka mîte nêna inpâwl hona hlamchhiah chîngte chu, mahni-ngawt inngaihtuah an lo ni thîn a, hêng mîte ngêi hian an ûnaute nêna an inbiak pawh theihna hmuna awm an mamawh a; tichuan Pathian ran ruâlte châwm dân hriain, a hun takah an chaw chan tûr an sem thei ang. Hê hnâ hlamchhiahtûte chuan rilru tihtharna an mamawh tih an lantîr

a; tichuan hnâ chu an lo thawk lo a ni tih an inhre thei dâwn nia.”—Ellen G. White, The Advent Review and Sabbath Herald, August 30, 1892.

Hêng hi Pathianin rawngbâwlna A dah pawimawhzia hriattîrna thu khauh takte an nih laiin, beisei bo dêra hnutchhiah chu kan ni lo. “Jona hi hna khirhkhân tak thawk tûra tuk a ni a, mahse a tîrtuin a chhiahhlawh hi a awmpui dâwn a, hlawhtlinna a pe ngei ngei dâwn a ni. Lalpâ thû chu îhê lovin zâwm mai sela chuan hrehawm tam tak tuâr lovin, nasa taka malsâwmin a awm tûr a ni a. Mahse beidawng leh manganga a awm lai pawh khân Lalpan a kalsan lo. Fiahna hrang hrang pein, kawng mak tak takin a kaihruai a, chhandam tûra a Pathian thiltihtheihna tâwp nei lo rinna chu tuai tharsak leh a ni.”— Ellen G. White. Zâwlneite leh Lalte, p. 232.

Jona ang khân, rawngbâwlnaa tel loh chhuanlamte siam kan awlsam vê a ni thei. Chhuânlam siam theia pui pawh kan ngah viâu thei bawk. Chutichungin, rawngbâwl tûra koh kan nihna hi Jona koh a nihna âi khân a nêp chuâng lo. Zawhna chu, ‘Engtin nge i chhân dâwn?’ tih a ni.

Sawi Ho Tûr:

©Rawngbâwlnaa inhman loh chhuânlam eng siam tûrin nge thlêm i lo nih? I Ninevi khuâ chu eng nge ni?

©Keinî kohhranin Thutak kan neih hlutzia hi ngaihtuah la. Hêng thutakte neitû nih engthâwl thlâkzia ngaihtuah teh. Kan ngainat êm êm thuchah mi dangte hnêna kan hrilh vêna tûr dâltu che chu eng nge ni?

©Thuhretûa tan leh rawngbâwl hlauhna i neih chu hneh tûrin Pathian khawngaihna zârah engtin nge i zir theih ang?